Lão nông thuần hóa hàng chục loài cá quý hiếm sông Mekong

Phát triển thủy sản thích ứng

Ông Lý Văn Bon ở khu vực 1, Cồn Sơn, phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ cười thích thú dẫn chúng tôi đi dạo một vòng quanh bè cá của gia đình, cá ở đây nhiều vô số kể, có cả những con cá hô to vài chục ký hay đàn cá Koi giống nổi vàng cả mặt nước, đã làm nên thương hiệu cho bè cá Bảy Bon của ông.

Dừng lại phía bè cá đang thả ươm giống cá chốt chuột, ông Bon nhiệt tình nhảy xuống bè để vớt cá giống cho chúng tôi xem. Theo thông tin từ Chi cục Thủy sản TP. Cần Thơ, mô hình cá chốt chuột của ông Bon nằm trong chương trình nghiên cứu sinh sản nhân tạo một số loài cá quý hiếm của thành phố, sau hơn một năm triển khai thực hiện, cá sinh sản thành công và đưa vào sản xuất.

Ông Bon chia sẻ, cá chốt chuột là loại cá nước ngọt, ít xương, thịt ngọt và béo. Trước đây, cá thường được tìm thấy ở một số vùng của TP. Cần Thơ và tỉnh An Giang, nhưng hiện nay đã trở nên khan hiếm, vì vậy ông quyết tâm lưu giữ để cá sinh sản và duy trì đàn cá giống.

Hiện số lượng cá chốt chuột đã lên đến vài trăm nghìn con, tổng trọng lượng gần 1 tấn. Xét về giá trị kinh tế, cá chốt chuột có giá cao so với nhiều loại cá chốt khác. Cá chốt chuột thịt loại 10 con/kg có giá lên tới 400.000 đồng/kg. Nếu cá nhỏ kích cỡ dưới 50gram một con, người dân thường mua làm cá kiểng với giá 15.000 đồng/con.

Theo ông Bon, ngoài việc nuôi cá để làm du lịch và phát triển kinh tế gia đình, trong điều kiện biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn diễn ra phức tạp, nông dân như ông phát triển thủy sản trên tinh thần thích ứng, học hỏi và nghiên cứu xem đặc điểm từng loại cá có phù hợp với điều kiện nước sông Hậu hay không.

Ngoài loài cá chốt chuột quý hiếm, ông Bon còn được biết đến là “thủy quái” sông Hậu, khi nuôi và thuần dưỡng khoảng 15 loại cá quý của sông Mekong như: cá sát, cá tra dầu, cá hạt đỉnh hồng, cá hô…đặc biệt ông là người tiên phong đầu tiên đưa con cá Koi nuôi ở sông Hậu, một điều khó tưởng đối với dòng cá kiểng vốn ưa môi trường nước sạch như cá Koi.

Lập khu bảo tồn cá thiên nhiên trên sông Hậu

Cùng đi với chúng tôi, bà Trần Khánh Phượng, vợ ông Lý Văn Bon chia sẻ về kế hoạch táo bạo xây dựng khu bảo tồn cá thiên nhiên ngay tại bè cá Bảy Bon. Bà Phượng tâm sự, gia đình ông bà đã có ý định bảo tồn các loại thủy sản từ lâu, thế nhưng do người dân vẫn còn câu cá nên chưa thực hiện được. Đầu tháng 4 vừa qua, được sự khích lệ và ủng hộ từ phía chính quyền địa phương, gia đình ông bà bắt tay thực hiện.

Bà Phượng cho hay, từ ngày 1/4, bè cá Bảy Bon đã bắt đầu đặt biển cấm câu cá, cấm đánh bắt cá, đồng thời tháo dỡ 3 bè cá xung quanh để tạo không gian rộng hơn, cho cá thiên nhiên có chỗ lên ăn. Vị trí xây dựng khu bảo tồn cũng được ông bà lựa chọn đặt ngay giữa “rốn” các bè cá, để người dân không bắt được, cá tự nhiên cũng dễ dàng làm quen với môi trường xung quanh, thuận tiện cho việc nuôi dưỡng và bảo tồn cá tự nhiên.

Khởi sự kế hoạch này, vợ chồng ông Bon tập cách làm quen và giữ chân cá tự nhiên. Cứ 8 giờ sáng hoặc 5 giờ chiều, “cụp...cụp...cụp” những tiếng gõ đều đặn như vậy, báo hiệu giờ ăn đã đến, cá nổi lên mặt nước, cách làm này đã tạo thành thói quen cho những chú cá, nghe tiếng gõ này cá tự nhiên kéo về, ngoi lên đớp mồi huyên náo cả khu bè. Dần dần cá tự nhiên xem nơi đây là nơi trú ngụ.

Ông Bon chia sẻ thêm, du khách khi vào bè cá tham quan, thấy cách ông làm, cũng góp phần cùng với ông bảo vệ nguồn lợi thủy sản này, cho con cháu về lâu về dài được thấy và có một chút phước đức gì đó của gia đình ông tạo ra. Cách làm của gia đình ông Bon được chính quyền địa phương quận Bình Thủy đánh giá cao và xem đây là hình mẫu trong công tác bảo tồn nguồn lợi thủy sản để nhân rộng trong người dân.

Theo đánh giá của ông Trần Thanh Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản TP. Cần Thơ, người dân đặc biệt là các hộ nuôi trồng thủy sản đóng vai trò quyết định đối với công tác bảo tồn nguồn lợi thủy sản trên địa bàn. Hiện thành phố đã xây dựng và công nhận 1 khu bảo tồn cá tự nhiên tại huyện Phong Điền và đang nhân rộng, khuyến khích người dân hình thành các điểm bảo tồn thủy sản cá nhân.

Cùng với đó, hoạt động điều tra các loại cá bản địa, thiên nhiên trên địa bàn thành phố cũng thường xuyên được thực hiện để góp phần bảo tồn, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên cho vùng sông Hậu.