VIỆT NAM: KHÁT VỌNG TRỞ THÀNH CƯỜNG QUỐC LƯƠNG THỰC TOÀN CẦU TRONG THẾ KỶ 21
December 2, 2021
Việt Nam đặt mục tiêu đưa nông nghiệp phát triển theo quỹ đạo xanh, ít phát thải để thực hiện cam kết trung hòa các-bon của đất nước vào năm 2050.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan đã có buổi làm việc vào tháng 6/2021 với bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam. Ảnh: Tùng Đinh.
Nông nghiệp Việt Nam luôn tiên phong trong công cuộc Đổi mới và là câu chuyện thành công. Nó đã góp phần đáng kể vào thành công đáng kể của Việt Nam trong việc xóa đói giảm nghèo và đảm bảo an ninh lương thực. Khi nền nông nghiệp của Việt Nam hội nhập toàn cầu hơn, quốc gia này đặt mục tiêu đưa ngành này phát triển theo quỹ đạo xanh, các-bon thấp để đáp ứng cam kết mức thuần vào năm 2050.
Tầm nhìn đó cũng sẽ giúp Việt Nam giảm chi phí, tiêu thụ ít đầu vào và tài nguyên hơn, tạo ra sự hội nhập đa giá trị, qua đó khẳng định vị thế của Việt Nam như một cường quốc về nông nghiệp sinh thái và trung tính các-bon. Nó cũng sẽ giúp định vị Việt Nam là nhà cung cấp thực phẩm Minh bạch - Có trách nhiệm - Bền vững.
Mô hình tăng trưởng nông nghiệp của thế giới
Những năm đầu thế kỷ 21 là bước ngoặt của hệ thống thực phẩm ở Việt Nam. Nó bắt đầu từ một trong những quốc gia nghèo nhất vào cuối những năm 1980 - đầu những năm 1990 với 60% dân số sống dưới mức nghèo khổ. Nhờ có quyết sách Đổi mới (Đổi mới) của Đảng và Nhà nước, chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với đa dạng các thành phần kinh tế và khơi thông nguồn lực nông nghiệp thông qua Luật Đất đai năm 1993. Việt Nam đã giảm nghèo một cách cơ bản và cân bằng cung cầu lương thực đến năm 2000. Sau đó, với việc đưa ra các chính sách tích cực hội nhập quốc tế, gia nhập WTO và ký kết 17 Hiệp định thương mại tự do, hệ thống cung ứng và phân phối nông sản của Việt Nam ngày càng gắn kết với thị trường toàn cầu.
Việt Nam không chỉ đảm bảo an ninh lương thực trong nước mà còn trở thành nước đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực toàn cầu. Việt Nam xuất khẩu hơn 6 triệu tấn gạo mỗi năm, chiếm gần 10% tổng lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, và đứng thứ ba trên thế giới về xuất khẩu gạo, sau Ấn Độ và Thái Lan. Về số lượng, Việt Nam là nước xuất khẩu hạt điều và hạt tiêu hàng đầu, và là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai sau Brazil. Việt Nam cũng nằm trong số các nước xuất khẩu hàng đầu về thủy sản, rau quả và các sản phẩm từ gỗ. Trong những năm gần đây, một nửa tổng sản lượng nông nghiệp của Việt Nam được xuất khẩu, tạo ra doanh thu xuất khẩu hơn 40 tỷ USD mỗi năm.
Nông nghiệp, nông thôn đã trở thành trụ cột, cơ sở vững chắc bảo vệ Tổ quốc trong gian khó. Trong những năm đầu của Đổi mới, khủng hoảng kinh tế Đông Á cuối những năm 1990, khủng hoảng tài chính thế giới những năm 2010 và đại dịch Covid-19 đang diễn ra, an ninh lương thực luôn được duy trì, góp phần kiểm soát lạm phát và tạo ra nguồn ngoại tệ mạnh hơn. dòng vốn vào nhờ xuất siêu nhóm hàng nông lâm thủy sản ngày càng tăng. Nông thôn luôn là một “ngôi nhà” an toàn, cung cấp sinh kế cho những người dân nông thôn đã di cư đến các thành phố khi họ trở về. Hơn nữa, nông nghiệp là một công cụ chiến lược để bảo tồn và phát huy văn hóa, giá trị Việt Nam và bảo vệ biên giới của đất nước.
Năng suất và sản lượng nông nghiệp của Việt Nam liên tục tăng trưởng trong ba thập kỷ qua và Việt Nam đang trở thành hình mẫu của thế giới về tăng trưởng nông nghiệp, đặc biệt là về nguồn cung gạo trong nước. Nhưng tăng trưởng nông nghiệp đã đạt được thông qua việc sử dụng nhiều hơn các yếu tố đầu vào, bao gồm phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, thuốc kháng sinh (cho vật nuôi) và nước. Do đó, phát thải khí nhà kính (GHG) từ nông nghiệp ngày càng tăng, chiếm 18% tổng lượng phát thải của Việt Nam hiện nay. Ước tính sẽ đạt hơn 120 triệu tấn CO2 tương đương vào năm 2030. Trong một kịch bản kinh doanh thông thường, một nửa lượng phát thải sẽ đến từ sản xuất lúa gạo. Việc sử dụng thâm canh các yếu tố đầu vào cũng đã làm dấy lên những lo ngại về chất lượng và an toàn thực phẩm.
Với diện tích canh tác bình quân trên một hộ thấp, nông nghiệp Việt Nam chủ yếu là nông dân sản xuất nhỏ lẻ. Sản xuất manh mún dẫn đến chi phí cao, chất lượng và giá trị gia tăng thấp, bất bình đẳng trong việc phân phối lợi ích giữa các bên liên quan và gián đoạn chuỗi cung ứng. Kinh tế kém hiệu quả và năng suất lao động thấp đã khiến phần lớn lao động nông thôn trẻ, khỏe, sáng tạo và khéo léo chuyển sang các thành phần kinh tế khác. Do đó, nền nông nghiệp Việt Nam tiếp tục đối mặt với việc mất đi những lao động có kiến thức và năng lực, những người đóng góp vào đà tăng trưởng của nó.
Sản xuất và xuất khẩu nông sản của Việt Nam cần trở nên xanh hơn, nhân văn hơn và đáng tin cậy hơn
Rõ ràng là động lực tăng trưởng nông nghiệp sẽ bị kìm hãm nếu Việt Nam tiếp tục dựa vào mô hình tăng trưởng dựa trên khối lượng trong nông nghiệp, vốn phụ thuộc vào việc sử dụng nhiều hóa chất đầu vào và lao động giá rẻ. Nông nghiệp và nông thôn cần được chuyển đổi nhiều hơn nữa với khát vọng lớn hơn và cách tiếp cận dựa trên bằng chứng và bền vững hơn.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (giữa). Ảnh: Tùng Đinh.
Đại hội lần thứ 13 của Đảng đã mở ra một hướng đi mới với mục tiêu chiến lược là “Nông nghiệp sinh thái - Nông thôn sôi nổi- Nông dân đổi mới”. Nông nghiệp Việt Nam có thêm một cơ hội để giải quyết hầu hết những khó khăn và thách thức ảnh hưởng đến ngành, tạo bước nhảy vọt trong quá trình chuyển đổi để trở thành nhà sản xuất và cung cấp thực phẩm “Minh bạch - Có trách nhiệm - Bền vững”, như Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc đã phát biểu tại Liên hợp quốc về thực phẩm. Hội nghị thượng đỉnh hệ thống vào tháng 9 năm 2021. Ngoài ra, quá trình chuyển đổi góp phần vào cam kết trở thành một quốc gia trung lập với các-bon vào năm 2050, như khẳng định của Thủ tướng Việt Nam tại COP26.
Nông nghiệp Việt Nam không chỉ nuôi sống 100 triệu dân Việt Nam mà còn đứng trong top 15 nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, vươn ra thị trường trên 190 quốc gia và vùng lãnh thổ. Người tiêu dùng yêu cầu các sản phẩm nông sản chất lượng cao hơn, an toàn hơn, bổ dưỡng hơn và dễ tiếp cận hơn. Sản xuất và xuất khẩu nông sản của Việt Nam cần trở nên xanh hơn, nhân văn hơn và đáng tin cậy hơn. Các thị trường mới đòi hỏi sản xuất nông nghiệp được thực hiện một cách có trách nhiệm với người tiêu dùng và tính bền vững về môi trường đối với toàn cầu. Ngược lại, thị trường cũng đòi hỏi khách hàng phải có trách nhiệm với người sản xuất. Họ phải được đối xử công bằng và an toàn trong công việc, môi trường sống và chính sách xã hội. Hơn nữa, nông nghiệp Việt Nam phải thể hiện trách nhiệm giải trình mạnh mẽ hơn với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là về bảo tồn tài nguyên, đa dạng sinh học, giảm phát thải và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Ngọn gió của sự thay đổi đang thổi. Thế giới đang thay đổi. Mỗi quốc gia đều có những kế hoạch riêng để hướng tới sự thịnh vượng. Sóng gió đổi thay sẽ là lực đẩy cho những ai biết nắm bắt cơ hội, ngược lại sẽ là lực cản cho những ai lặng lẽ đứng bên lề. Nông nghiệp Việt Nam không thể đứng ngoài lề hoặc bị động đối phó với VUCA (biến động, không chắc chắn, phức tạp và không rõ ràng) vì giá đứng yên sẽ quá cao.
(Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam)
Nông nghiệp và nông thôn Việt Nam cần chuyển đổi từng bước để nắm bắt cơ hội, hội nhập và phát triển cùng với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Tư duy phát triển cần chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh doanh nông nghiệp; từ cách tiếp cận dựa vào năng suất và khối lượng sang cách tiếp cận lấy giá trị làm trung tâm thông qua việc tích hợp các hệ thống giá trị khác nhau vào sản phẩm; từ khai thác tài nguyên sang làm giàu tài nguyên nhằm thúc đẩy sản xuất bền vững; từ tự cung tự cấp sang hội nhập vào dòng chảy của chuỗi giá trị và xu hướng phát triển toàn cầu.
Nói cách khác, điều quan trọng là phải chuyển từ quan điểm địa phương sang toàn cầu, và từ tư duy ngắn hạn sang dài hạn và bền vững. Chúng ta nên khao khát đạt được những “giá trị xanh” xuất phát từ “chuyển đổi xanh, tiêu dùng xanh, kinh tế xanh”.
Với tư duy mới này, Việt Nam có thể tự tin đặt khát vọng xây dựng một cường quốc nông nghiệp sinh thái và trung hòa với các-bon, thay vì mãi là cường quốc về lương thực. Là một trong những quốc gia có đa dạng sinh học phong phú nhất trên thế giới, Việt Nam có thể trở thành cường quốc dựa trên việc bảo tồn và phát huy các giá trị đa dạng sinh học.
Là một đất nước có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống và đa dạng văn hóa, hệ thống nông sản của Việt Nam có thể đưa những giá trị đó vào sản phẩm và phương thức nông nghiệp của mình. Những giá trị đó có thể nâng tầm các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam và quốc gia này có thể trở thành cường quốc về đổi mới để tích hợp các giá trị văn hóa trong hệ thống nông sản.
Việc thúc đẩy các giá trị xanh, đa dạng sinh học và văn hóa sẽ là một bước đột phá để Việt Nam có thể trở thành trung tâm đổi mới thực phẩm của Châu Á thay vì xuất khẩu các sản phẩm thô có giá trị gia tăng thấp và phụ thuộc nhiều vào việc khai thác cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên và xã hội.
Tư duy đổi mới - Hành động chung
Sở hữu lợi thế địa kinh tế chiến lược, cơ sở hạ tầng giao thông hoàn chỉnh và kết nối bao gồm đường thủy, đường sắt và đường bộ trong nước và liên quốc gia, cùng với việc tăng cường năng lực quản trị và chuyển đổi kỹ thuật số, Việt Nam cũng có thể trở thành trung tâm hậu cần nông sản ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương , và là trung tâm chế biến nông sản cho khu vực Đông Nam Á, giảm thiểu sự bất ổn của chuỗi cung ứng nông sản toàn cầu trong tương lai và bù đắp sự mất cân bằng cung cầu trên thị trường nông sản toàn cầu và những tác động của nó đối với nông dân và người tiêu dùng ở Việt Nam, trong khu vực và toàn cầu.
Để chuyển mình, nông nghiệp Việt Nam không thể đứng một mình. Ngành cần sự đồng hành và hỗ trợ của các Bộ, ngành Trung ương và địa phương, các tổ chức, cộng đồng và cá nhân quốc tế và trong nước. Điều quan trọng là phải thúc đẩy quyền làm chủ và sự tham gia của nông dân, phụ nữ, thanh niên và cả cộng đồng. Cần thực hiện các giải pháp chiến lược toàn diện và mạnh mẽ để nâng cao năng lực quản trị của các hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn, thu hút nông dân, đặc biệt là thanh niên tham gia sản xuất nông nghiệp. Nông dân cần được tiếp cận lâu dài và bình đẳng với các nguồn lực, đặc biệt là đất đai, và đặc biệt chú ý đến các nhóm dễ bị tổn thương như người nghèo, nông dân sản xuất nhỏ, người dân tộc thiểu số, phụ nữ và thanh niên.
Cũng cần phải cải cách việc quản lý và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ đầu tư công để biến nông dân trở thành động lực chính của nền kinh tế nông thôn sôi động. Ngoài ra, khu vực tư nhân cần được khuyến khích tham gia vào đầu tư xanh và có trách nhiệm, phát triển và ứng dụng các cải tiến kỹ thuật, và hoạt động hiệu quả của quan hệ đối tác công tư.
Cần thiết phải tạo môi trường phát triển lành mạnh, hiệu quả thông qua cải cách hành chính, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, thúc đẩy nghiên cứu và phát triển trong nông nghiệp, lấy sáng tạo và chuyển đổi số trong nông nghiệp là động lực cốt lõi.
Chuyển đổi số, đi kèm với chuyển đổi xanh và cải cách thể chế sẽ giúp phát triển một hệ sinh thái nông nghiệp tổng hợp, đa giá trị. Chuyển đổi số sẽ giúp tạo ra chuỗi giá trị nông sản bền vững theo hướng truy xuất nguồn gốc tốt hơn, an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn hóa chất lượng, thương mại điện tử, dịch vụ tài chính, phân phối, thông tin và hỗ trợ kỹ thuật.
Điều quan trọng là phải thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, phát triển mạng lưới đổi mới trong nước và xuyên biên giới và tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, dự báo và thiết lập hệ thống thông tin cảnh báo sớm thiên tai và dịch bệnh, để quản lý bền vững đất, nước, đa dạng sinh học , rừng, tài nguyên nước xuyên biên giới và tài nguyên biển ...
Với “Tư duy đổi mới” và “Hành động chung súc”, chúng ta biến điều không thể thành có thể!
Cải cách quản trị, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế là ba động lực quan trọng đưa nền nông nghiệp Việt Nam từ cường quốc về lương thực thành cường quốc về nông nghiệp sinh thái và cacbon trung tính và trung lập, đồng thời là nhà cung cấp thực phẩm minh bạch - có trách nhiệm - bền vững cho thế giới.
Giới thiệu về tác giả:
*Ông. Lê Minh Hoan là Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Bà Carolyn Turk là Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam.
Lê MInh Hoan - Carolyn Turk
Tin tức liên quan
Sự kiện Xem thêm
Vietnamplas 2022 - Triển lãm quốc tế ngành Nhựa và Cao su Việt Nam
23-03-2023 - 26-11-2022 09:00 - 17:00
Saigon Exhibition and Convention Center (SECC) – 799 Nguyen Van Linh Boulevard, District 7, City. Ho Chi Minh.
GROWTECH EXPO - FLORAPLANTEXPO 2021
02 - 05-11-2022 09:00 - 17:00
Saigon Exhibition and Convention Center (SECC) – 799 Nguyen Van Linh Boulevard, District 7, City. Ho Chi Minh.
VTG 2022
18 - 25-10-2022 09:00 - 17:00
Saigon Exhibition and Convention Center (SECC) – 799 Nguyen Van Linh Boulevard, District 7, City. Ho Chi Minh.
VIETSTOCK 2022 - TRIỂN LÃM CHUYÊN NGÀNH CHĂN NUÔI, THỨC ĂN CHĂN NUÔI VÀ CHẾ BIẾN THỊT TẠI VIỆT NAM
12 - 14-10-2022 08:00 - 17:00
799 Nguyen Van Linh, Tan Phu Ward, Dist. 7, Hochiminh City, Vietnam
VTG 2022
21 - 27-09-2022 09:00 - 17:00
Saigon Exhibition and Convention Center (SECC) – 799 Nguyen Van Linh Boulevard, District 7, City. Ho Chi Minh.
.png)
VIETFISH 2022
22 - 26-08-2022 09:00 - 17:00
Saigon Exhibition and Convention Center (SECC) – 799 Nguyen Van Linh Boulevard, District 7, City. Ho Chi Minh.
Cơ hội kinh doanh Xem thêm
-
Công ty Thực Phẩm Quốc tế BURANI INTERFOOD đang tìm kiếm đối tác mua hàng tại Việt Nam
Loại:
November 22, 2021
-
Công ty Thực Phẩm Quốc tế BURANI INTERFOOD đang tìm kiếm đối tác mua hàng tại Việt Nam
Loại: Bán sỉ Thịt
November 22, 2021
-
Công ty Thực Phẩm Quốc tế BURANI INTERFOOD đang tìm kiếm đối tác mua hàng tại Việt Nam
Loại: Bán sỉ Thịt
November 22, 2021
-
Công ty Thực Phẩm Quốc tế BURANI INTERFOOD đang tìm kiếm đối tác mua hàng tại Việt Nam
Loại: Bán sỉ Thịt
November 19, 2021
-
Công ty Thực Phẩm Quốc tế BURANI INTERFOOD đang tìm kiếm đối tác mua hàng tại Việt Nam
Loại:
November 19, 2021
-
Người mua Ấn Độ tìm kiếm hạt bắp, hạt điều và hạt dẻ có chất lượng cao từ Việt Nam
Loại: Xuất khẩu Hạt điều
Mar 14, 2016
534
124
24
