Mắc ca: 'Diễn viên siêu hạng' trở thành 'vai chính'

Từ cây trồng xen trở thành nguồn thu nhập chính

Mắc ca là cây lâm nghiệp đa mục đích. Ngoài việc mang lại lợi nhuận cao cho người trồng, mắc ca còn góp phần phủ xanh đất trống, cải thiện môi trường tự nhiên. Cây được đánh giá phù hợp với thổ nhưỡng Đắk Lắk, cho năng suất cao, chất lượng tốt.

Nhiều năm trước, gia đình ông Dương Thanh Thiệu (ngụ xã Cư Klông, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk) chỉ tập trung trồng cây cà phê và hồ tiêu. Khi vườn cà phê bắt đầu già cỗi, anh Thiều bàn với gia đình có nên trồng xen bơ để tăng thu nhập hay không. Gia đình anh Thiều thấy mắc ca là cây mới nên mua về trồng thử.

Lúc đầu anh Thiều chỉ mua 100 cây về trồng thử. Sau 3 vụ, khu vườn hơn 2ha của gia đình anh đã có 400 cây mắc ca, trong đó hơn 200 cây đã cho quả. “Lần đầu tiên chúng tôi mang cây về trồng, mọi người xung quanh thường nói những câu đại loại như 'sau này ai thèm mua?' Đúng là không ai biết cây mắc ca sẽ tìm đầu ra như thế nào nhưng tôi vẫn quyết tâm trồng thử ”, ông Thiệu nhớ lại.

Macadamia cần ít chi phí đầu tư. Gia đình ông Thiệu chỉ phải chi cho vườn cây ăn trái trên dưới 50 triệu đồng / năm. Với giá thành rẻ như vậy, những hộ ít vốn cũng có thể trồng mắc ca để xóa đói giảm nghèo, cây càng xum xuê, quả càng nhiều hạt. Mắc ca còn giúp che phủ, chống xói mòn đất vì có tán lớn, dày đặc, phủ đều khắp khu vườn như một khu rừng.

“Năm ngoái gia đình thu được 3 tấn hạt mắc ca. Thương lái đến tận vườn đưa ra giá thu mua 80.000 đồng / kg mắc ca tươi. Nói đến trồng mắc ca, trước đây chúng ta chỉ nghĩ đến việc dùng cây để trồng xen hoặc tạo bóng mát cho khu vườn nên cây sinh trưởng tự nhiên, không cần chăm sóc. Nếu biết mắc ca là cây cho hiệu quả kinh tế cao và gia đình chú trọng chăm sóc ngay từ đầu thì có lẽ bây giờ thu nhập của chúng tôi còn cao hơn ”, ông Thiệu nói.

Cây lâm nghiệp đa mục đích

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, đến nay toàn tỉnh có 2.706 ha mắc ca. Diện tích thu hoạch hơn 1.117 ha, năng suất 1,2 tấn hạt / ha. Là một trong những người đầu tiên gắn bó với cây mắc ca ở Đắk Lắk, ông Dương Thanh Tường (nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk), Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty cổ phần HD Đắk Lắk khẳng định, mắc ca là một thành công lớn trong nhiều địa phương.

Theo ông Tường, mắc ca được đưa vào trồng thử nghiệm ở Đắk Lắk cách đây gần 20 năm. Vào thời điểm đó, nạn phá rừng tràn lan nên chính quyền địa phương đã chọn loại cây vừa mang lại giá trị kinh tế vừa giúp phủ xanh núi trọc. Ban đầu người dân còn nghi ngờ về hiệu quả của cây mắc ca, nhưng cây mắc ca đã khẳng định được mình nhờ những lợi ích mà cây mắc ca mang lại cho các hộ dân ở Đắk Lắk. Các doanh nghiệp lâm nghiệp và nông lâm kết hợp cũng bắt đầu chuyển sang trồng mắc ca thay vì keo vì cho hiệu quả kinh tế cao.

Sau thời gian khảo nghiệm, có thể thấy cây mắc ca thích nghi tốt với điều kiện của các địa phương và có tiềm năng phát triển tốt. Theo quyết định của Bộ NN & PTNT, đến năm 2030 Tây Nguyên sẽ có 45.000ha cây mắc ca. Đắk Lắk sẽ tư vấn với các đơn vị để phát triển cây mắc ca theo hướng bền vững.

Tuy nhiên, địa phương phải đối mặt với những thách thức nhất định. Chưa quy hoạch vùng nguyên liệu mắc ca tập trung làm điểm nhấn để xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm, chưa xây dựng mô hình nghiên cứu đánh giá theo giải pháp phát triển rừng. Chất lượng giống là yếu tố quan trọng nhưng hiện nay vẫn chưa có kết quả nghiên cứu cụ thể các dòng giống để làm cơ sở cho sản phẩm tiếp cận thị trường xuất khẩu, chưa kể kết quả nghiên cứu, đánh giá về phòng trừ sâu bệnh còn hạn chế.