Việt Nam cần 368 tỷ USD để thích ứng biến đổi khí hậu

Ngân hàng Thế giới khuyến cáo Việt Nam hành động mạnh mẽ ở các lĩnh vực phát thải nhiều khí nhà kính như năng lượng, giao thông, nông nghiệp, công nghiệp chế biến, chế tạo.

Báo cáo Quốc gia về Khí hậu và Phát triển cho Việt Nam của WB cho biết, Việt Nam thuộc nhóm quốc gia dễ bị tổn thương nhất trên thế giới bởi biến đổi khí hậu. Nguyên do bởi đường bờ biển dài 3.260 km và nhiều vùng trũng, thấp, phân tán khắp đất nước. 

Báo cáo chỉ rõ, Việt Nam thiệt hại khoảng 10 tỷ USD vào năm 2020, tương đương 3,2% GDP, do các tác động của khí hậu. Tổng chi phí kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra có thể lên tới 523 tỷ USD vào năm 2050. Hơn 70% diện tích đất của một số tỉnh, thành phố có thể bị ngập trong vòng 80 năm nữa. 

Những khu vực chịu tác động nhiều nhất gồm: Khu đô thị và khu công nghiệp, đặc biệt là trong và xung quanh TP.HCM; Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nơi sinh sống của 18 triệu người.

Theo Nhóm nghiên cứu của WB, đóng góp của Việt Nam vào tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu chỉ ở mức 0,8%. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh thời gian qua đẩy lượng phát thải khí nhà kính bình quân đầu người tăng gấp 4 lần trong gần 20 năm qua (từ 0,79 tấn CO2 năm 2000 lên 3,81 tấn CO2 vào năm 2018).

Tốc độ tăng này nhanh bậc nhất thế giới - Báo cáo của WB nhấn mạnh.

Bà Manuela Ferro, Phó Chủ tịch WB phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương chia sẻ: "Việt Nam phải dành nguồn lực lớn bảo vệ đô thị lớn nhất nước TP.HCM, đường bờ biển trũng thấp và ĐBSCL khỏi tác động của biến đổi khí hậu".

Ngoài ra, để giảm phát thải khí nhà kính, cũng như thực hiện cam kết phát thải carbon ròng bằng '0' vào năm 2030, bà Ferro khuyến cáo Việt Nam hành động mạnh mẽ ở các lĩnh vực phát thải nhiều khí nhà kính như năng lượng, giao thông, nông nghiệp và công nghiệp chế biến, chế tạo; giúp giảm tổn hại của biến đổi khí hậu đến thương mại và đầu tư.

Hiện Việt Nam cam kết chấm dứt phá rừng vào năm 2030, giảm 30% lượng khí thải mêtan và chấm dứt mọi hoạt động đầu tư vào sản xuất điện than mới, mở rộng quy mô triển khai năng lượng tái tạo và loại bỏ điện than vào những năm 2040. 

Để giúp Việt Nam đạt được những mục tiêu tham vọng trên, Báo cáo Quốc gia về Khí hậu và Phát triển cho Việt Nam của WB đề xuất giải pháp ở hai khía cạnh: Nâng cao khả năng chống chịu với tác động của khí hậu, và giảm dần các nguồn năng lượng thâm dụng carbon trong nền kinh tế.

WB cũng đề xuất 5 gói chính sách ưu tiên. Thứ nhất, ban hành chương trình cấp vùng cho ĐBSCL, nơi đóng góp 50% sản lượng lúa gạo và một phần ba GDP nông nghiệp của cả nước. Khu vực này hiện phải đối mặt với nhiều rủi ro như xói lở bờ biển, bờ sông, mực nước biển dâng và xâm nhập mặn.

Một số chính sách cụ thể, được WB gợi ý, gồm hạn chế khai thác cát và khai thác nước ngầm, đầu tư thêm cơ sở hạ tầng, hỗ trợ sinh kế cho người dân.

Thứ hai, ban hành kế hoạch tổng hợp bảo vệ các đô thị ven biển và kết nối giao thông phụ cận. Kế hoạch này gồm: nâng cấp hệ thống đường bộ và năng lượng, tăng cường hệ thống quản lý rủi ro thời tiết và cảnh báo sớm.

Thứ ba, ban hành kế hoạch giảm ô nhiễm không khí quanh khu vực Hà Nội, nơi nồng độ bụi mịn liên tục tăng và chất lượng không khí kém vượt ít nhất 5 lần giới hạn theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới trong hơn nửa thời gian từ năm 2018 đến năm 2021.

Thứ tư, tăng tốc chuyển dịch sang năng lượng tái tạo bằng cách khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư tăng công suất lưới điện và thực hiện tiết kiệm năng lượng.

Thứ năm, nghiên cứu chính sách an sinh xã hội để bù đắp những tác động kinh tế mà các giải pháp khí hậu có thể tác động đến người dân. Kinh phí có thể lấy từ nguồn thu thuế carbon.

Về chi phí, Báo cáo của WB ước tính giá trị đầu tư thêm vào các giải pháp thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu từ nay đến năm 2040 lên đến 6,8% GDP Việt Nam mỗi năm, tương đương khoảng 368 tỷ USD.

Nếu không có các biện pháp thích ứng kịp thời, biến đổi khí hậu có thể khiến 1 triệu người Việt Nam rơi vào cảnh cùng cực vào năm 2030, theo WB. 

Ông Alfonso Garcia Mora, Phó Chủ tịch Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) nhấn mạnh: "Việt Nam đặt hai mục tiêu: trở thành quốc gia có thu nhập cao và phát thải carbon ròng bằng “0” trong 30 năm tới. Để làm được, Việt Nam phải huy động một lượng lớn vốn tư nhân".

Song song với việc nghiên cứu, ban hành thuế carbon hoặc các quy định liên quan tới mua bán khí thải, ông Mora khuyến cáo Việt Nam "xanh hóa lĩnh vực tài chính, thúc đẩy các dự án tăng trưởng xanh trên nhiều lĩnh vực". Theo ông, đây sẽ là chìa khóa để Việt Nam đạt được "mục tiêu kép" về phát triển và khí hậu.